مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
چکیده: (71 مشاهده)
سفیدک پودری گندم، بیماری قارچی با گسترش جهانی بوده که در شرایط آلودگی شدید میتواند سبب کاهش 50 تا 100 درصد عملکرد گندم شود. مقاومت به بیماری روشی مؤثر و سازگار با محیط زیست برای کنترل این بیماری است، اما بهدلیل توان بالای پاتوژن در تغییر بیماریزایی و وجود نژادهای فیزیولوژیک متفاوت، ژنهای مقاومت برای این بیماری پس از مدتی بی اثر میشوند، لذا شناسایی ژنهای مقاومت جدید با مقاومت مؤثر از اهمیت برخوردار است. از سوی دیگر ذخایر ژنتیکی گندم همواره بهعنوان مخزنی از آللهای جدید و متنوع مورد توجه و جستجوی به نژادگران بودهاند. این تحقیق نیز با هدف شناسایی منابع مقاومت به سفیدک پودری در ژرمپلاسم گندم انجام شد. بدین منظور 23 نمونه ژنتیکی بومی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران و با منشاء نواحی مرکزی کشور، در گلخانه در مرحله گیاهچهای و در مزرعه در مرحله گیاه بالغ، برای مقاومت به بیماری سفیدک پودری گندم مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش مزرعهای طی سه سال زراعی در ایستگاه عراقی محله (گرگان) تحت شرایط آلودگی طبیعی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. ارزیابی مقاومت بر اساس دو معیار توسعه بیماری و شدت بیماری و محاسبه ضریب آلودگی انجام شد. آزمایش گلخانهای با تلقیح ژنوتیپها بهطور جداگانه با چهار پاتوتیپ متمایز با بیماریزایی متفاوت انجام گرفت. آمارههای توصیفی برای اجزای مقاومت مزرعهای مورد بررسی قرار گرفت. ارتباط شرایط بیماری در سالهای مختلف با استفاده از تجزیه همبستگی بر مبنای ضریب آلودگی مطالعه شد. بهمنظور پی بردن به وجود اثر متقابل ژنوتیپ×سال از تجزیه واریانس مرکب و تجزیه اثرات اصلی جمع پذیر و اثر متقابل ضربپذیر (AMMI) بر مبنای دادههای ضریب آلودگی استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب، معنیدار بودن اثرات ژنوتیپ، محیط (سال) و اثر متقابل ژنوتیپ×سال را نشان داد. نتایج تجزیه واریانس AMMI نشان داد که اثر یک مؤلفه (IPCA1) معنیدار بود که 89 درصد از اثرات متقابل را توجیه کرد. ژنوتیپ KC2173 بهعنوان مقاومترین ژنوتیپ با پایداری در مزرعه و مقاومت در برابر تمام پاتوتیپهای مورد بررسی در مرحله گیاهچهای در گلخانه شناسایی شد. ژنوتیپهای KC1510، KC1534 و KC1797 با مقاومت گیاه بالغ ظاهر شدند. در بررسی واکنش مقاومت ژنوتیپها نسبت به پاتوتیپها، بهطور کلی هفت الگوی متفاوت مقاومت-حساسیت مشاهده شد. با در نظر گرفتن فاکتورهای ناپرآزاری-پرآزاری در پاتوتیپها، ژنهای احتمالی موجود در ژنوتیپها برآورد شد. براین اساس در تعدادی از ژنوتیپهای مورد مطالعه از جمله KC1507 که در ارزیابی مزرعهای نیز از مقاومت پایداری برخوردار بود، احتمال حضور ژن جدید داده شد. نتایج کلی این تحقیق حاکی از ظرفیت مناسب نمونههای ژنتیکی مورد مطالعه بهعنوان منابع مقاومت بود که در برنامههای اصلاحی قابل بهرهبرداری میباشند.
شمارهی مقاله: 4
نوع مطالعه:
پژوهشی کامل |
موضوع مقاله:
ژنتیک گیاهی دریافت: 1403/5/22 | پذیرش: 1404/2/28