TY - JOUR T1 - TT - راهکارهای بیوتکنولوژی در افزایش کارآیی گیاهان دارویی JF - MGJ JO - MGJ VL - 7 IS - 3 UR - http://mg.genetics.ir/article-1-1116-fa.html Y1 - 2012 SP - 0 EP - 0 N2 - گیاهان دارویی از هزاران سال پیش به عنوان یکی از مهمترین منابع دارویی کاربرد داشته‌اند. در دوران جدید فناوری زیستی با استفاده از راهکارهایی نظیر کشت سلول‌ها، ‌اندام‌ها و بافت‌ها، مهندسی ژنتیک و کاربرد نشانگرهای مولکولی قادر است کارآیی و بهره‌وری گیاهان دارویی را به عنوان منابع تجدیدپذیر جهت تولید دارو افزایش دهد. کشت سلول، بافت‌‌ها و اندام‌‌های گیاهی امکان تکثیر سریع و انبوه بسیاری از گیاهان دارویی مهم را فراهم نموده است. گیاهان تکثیر شده از طریق کشت‌های in vitro عاری از بیماری و از لحاظ ژنتیکی و کیفی یکنواخت می‌باشند. نگهداری کشت سلول یا بافت گیاهی به روش انجماد در نیتروژن مایع، یک روش مناسب جهت حفظ گیاهان دارویی در معرض انقراض می‌باشد. طی سالهای اخیر کشت سوسپانسیون سلولی و اندام (ساقه و ریشه مویین) جهت تولید متابولیت‌‌های ثانویه و مطالعۀ مسیر بیوسنتز متابولیت‌‌ها و افزایش بیان ژن مورد توجه قرار گرفته است.در این رابطه کشت سلولی طیف وسیعی از گیاهان دارویی بررسی شده است و ترکیبات مهمی نظیر: فلاونوئید‌‌ها، تانن‌ها، آلکالوئیدها و ترپنوئیدها از این طریق تولید شده‌اند. ترکیبات محیط کشت، ریزنمونه، شرایط فیزیکی، افزودن پیش‌سازها، استفاده از القاگرهای زنده و غیر زنده، افزایش نفوذپذیری سلول، دور کردن محصول از محل تولید، بی‌تحرک نمودن سلولهای گیاهی و انتخاب سلولهای با کارآیی بالا، از مهمترین فاکتورهای موثر در افزایش تولید متابولیت ثانویه در کشت سلولی می‌باشند. از طرفی مهندسی ژنتیک گیاهی نقش چشمگیری در زمینه شناسایی و دستکاری ژنتیکی آنزیم‌های دخیل در مسیر متابولیکی بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه ایفا نموده است. انتقال ژن یک ابزار قوی جهت افزایش بازدهی و تولید متابولیتهای ثانویه‌ای است که محدودیت بازدهی دارند. نشانگرهای مولکولی به دلیل‌ عدم وابستگی به سن، شرایط فیزیولوژیکی و محیطی گیاه، ابزاری قدرتمند جهت شناسایی دقیق گونه‌های مهم دارویی، بررسی تنوع ژنتیکی، طبقه‌بندی ذخائر توارثی و تعیین نقشه ژنتیکی آنها می‌باشند. این مقاله مروری است بر راهکارهای مختلف فناوری زیستی که در افزایش بهره‌وری گیاهان دارویی و تولید داروهای گیاهی با کیفیت مطلوب‌تر موثر می‌باشد. بررسی های انجام شده در این مقاله با تاکید بر گیاهان بومی و مهم ایران از جمله باریجه و آنغوزه انجام شده است. M3 ER -