دوره 19، شماره 4 - ( 2-1403 )                   جلد 19 شماره 4 صفحات 243-233 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Jaffaraghaei M, Daneshian J, Zand E. Ethical aspects in accessing and exploiting genetic resources. MGj 2024; 19 (4) : 1
URL: http://mg.genetics.ir/article-1-1872-fa.html
جعفرآقایی محمد، دانشیان جهانفر، زند اسکندر. جنبه‌های اخلاقی در دسترسی و بهره‌برداری از منابع ژنتیکی. فصلنامه علمی ژنتیک نوین. 1403; 19 (4) :233-243

URL: http://mg.genetics.ir/article-1-1872-fa.html


موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
چکیده:   (288 مشاهده)

منابع ژنتیکی به‌عنوان یکی از مهمترین اجزای تنوع زیستی نقشی کلیدی در حفظ، توسعه و بهره‌برداری از این تنوع دارند. منابع ژنتیکی به بخشی از تنوع زیستی در سطح ژن‌ها و گونه‌ها اشاره دارد که مورد استفاده و بهره‌برداری انسان قرار می‌گیرند. در نگاه تاریخی منابع ژنتیکی مانند منابع طبیعی و محیط زیست میراث مشترک زیست‌کره بوده و حق مالکیت بر آن تصور نمی‌شده است. اما مبانی اخلاقی ایجاب می‌کند که حقوق جوامع، کشاورزان و بومیانی که در طول تاریخ در ایجاد و حفظ و نگهداری این منابع نقش داشته‌اند به رسمیت شناخته شود. به‌همین دلیل در کنوانسیون تنوع زیستی (1992) حق مالکیت کشورها برمنابع ژنتیکی آن‌ها به رسمیت شناخته شده است. از آن‌جا که همه مردم دنیا نیازمند همه منابع ژنتیکی موجود در دنیا هستند، کشورها و جوامع منشا این منابع نیز باید حق دسترسی سایرین به این منابع را رعایت نمایند. اصول اخلاق ایجاب می‌نماید که بهره‌برداران از منابع ژنتیکی برای احترام به حق مالکیت کشورهای منشا منابع ژنتیکی رضایت آگاهانه، آنان را پیش از دسترسی کسب نمایند، کشورها و جوامع منشا، منابع را به‌طور عادلانه و منصفانه در منافع ناشی از بهره‌برداری تجاری سهیم نمایند و مانع دسترسی جوامع درحال توسعه به نتایج بهره‌برداری و فن‌آوری‌های نوین نشوند. بهره‌برداری از منابع ژنتیکی باید به نحوی انجام شود که موجب خسارت به این منابع، محیط زیست یا فرهنگ‌ و ارزش‌های جوامع محلی نشده، امکان بهره‌برداری پایدار از آن‌ها برای نسل‌های آینده نیز مقدور بوده و اصل احتیاط در استفاده از فناوری‌های نوین رعایت شود. همه مراحل تقاضای مجوز دسترسی، صدور مجوزها، موافقت‌نامه‌ها و قراردادهای دسترسی و بهره‌برداری از منابع ژنتیکی باید شفاف و علنی بوده و امکان نظارت همگانی برآن‌ها فراهم باشد. منابع ژنتیکی به‌عنوان یکی از مهمترین اجزای تنوع زیستی نقشی کلیدی در حفظ، توسعه و بهره‌برداری از این تنوع دارند. منابع ژنتیکی به بخشی از تنوع زیستی در سطح ژن‌ها و گونه‌ها اشاره دارد که مورد استفاده و بهره‌برداری انسان قرار می‌گیرند. در نگاه تاریخی منابع ژنتیکی مانند منابع طبیعی و محیط زیست میراث مشترک زیست‌کره بوده و حق مالکیت بر آن تصور نمی‌شده است. اما مبانی اخلاقی ایجاب می‌کند که حقوق جوامع، کشاورزان و بومیانی که در طول تاریخ در ایجاد و حفظ و نگهداری این منابع نقش داشته‌اند به رسمیت شناخته شود. به‌همین دلیل در کنوانسیون تنوع زیستی (1992) حق مالکیت کشورها برمنابع ژنتیکی آن‌ها به رسمیت شناخته شده است. از آن‌جا که همه مردم دنیا نیازمند همه منابع ژنتیکی موجود در دنیا هستند، کشورها و جوامع منشا این منابع نیز باید حق دسترسی سایرین به این منابع را رعایت نمایند. اصول اخلاق ایجاب می‌نماید که بهره‌برداران از منابع ژنتیکی برای احترام به حق مالکیت کشورهای منشا منابع ژنتیکی رضایت آگاهانه، آنان را پیش از دسترسی کسب نمایند، کشورها و جوامع منشا، منابع را به‌طور عادلانه و منصفانه در منافع ناشی از بهره‌برداری تجاری سهیم نمایند و مانع دسترسی جوامع درحال توسعه به نتایج بهره‌برداری و فن‌آوری‌های نوین نشوند. بهره‌برداری از منابع ژنتیکی باید به نحوی انجام شود که موجب خسارت به این منابع، محیط زیست یا فرهنگ‌ و ارزش‌های جوامع محلی نشده، امکان بهره‌برداری پایدار از آن‌ها برای نسل‌های آینده نیز مقدور بوده و اصل احتیاط در استفاده از فناوری‌های نوین رعایت شود. همه مراحل تقاضای مجوز دسترسی، صدور مجوزها، موافقت‌نامه‌ها و قراردادهای دسترسی و بهره‌برداری از منابع ژنتیکی باید شفاف و علنی بوده و امکان نظارت همگانی برآن‌ها فراهم باشد.

شماره‌ی مقاله: 1
متن کامل [PDF 618 kb]   (33 دریافت)    
نوع مطالعه: تخصصی (مروری) | موضوع مقاله: ژنتیک گیاهی
دریافت: 1403/7/16 | پذیرش: 1403/12/15 | انتشار: 1404/4/14

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه علمی ژنتیک نوین می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | فصلنامه علمی ژنتیک نوین

Designed & Developed by : Yektaweb